Pomimo, że przodkowie kotów pojawili się na ziemi już około 11 milionów lat temu, większość żyjących dziś kotowatych wyewoluowała nie wcześniej, niż milion lat temu. Do ludzkich domostw trafiły około 4000 roku p.n.e w Północnej Afryce. Pierwotnie udomowiono je zapewne w Nubii, skąd powędrowały do Egiptu. Mieszkańcy tego kraju zasłynęli jako wielcy kociarze. Nie tylko darzyli te stworzenia boską czcią, ale hodowali w swych domach wiele spokrewnionych z nimi gatunków. W siedzibach faraonów można było więc spotkać lwy, traktowane jako symbol władzy oraz gepardy, które towarzyszyły Egipcjanom w trakcie polowań. Prócz nich starożytni hodowali też nieco podobne do spotykanych w Europie żbików koty bagienne, cenione ze względu na swą umiejętność polowania na ptaki oraz tępiące szkodniki koty nubijskie. To właśnie od tych ostatnich pochodzą żyjące współcześnie, domowe kociaki.

Kot nubijski, nazywany też Żbikiem Afrykańskim jest niewielkim drapieżnikiem żyjącym w prawie całej Afryce. Jest mniej – więcej wielkości naszych domowych pieszczochów, ma futerko w kolorze szaro-żółtym przechodzącym w ciemnoszary z ledwie widocznym deseniem. Żywi się głównie gryzoniami, poluje też na ptaki, owady, jaszczurki, a nawet węże i pająki. Zwierzęta te można do dziś pospolicie spotkać na całym, czarnym lądzie.

Od tego gatunku pochodzą wszystkie znane nam dziś rasy. Niektóre nie są już jednak do swego przodka podobne. Przykładem takim mogą być Sfinksy. Jest to bardzo rzadka, stosunkowo młoda i bardzo delikatna rasa.

Koty te obdarzone są bardzo krótką sierścią, która zaczyna zanikać już kilka tygodni po ich przyjściu na świat. Dorosłe osobniki są prawie całkowicie łyse. Sfinksy nie należą do najładniejszych kotów, lecz cieszą się opinią wyjątkowo spokojnych i przyjaźnie nastawionych do ludzi.

Inną ciekawą rasą jest tak zwany Ragdoll (pol. „szmaciana lalka”). Ta odmiana charakteryzuje się półdługą sierścią i wyjątkowo spokojnymi charakterami oraz niezwykłą uległością. Wzięte na ręce koty rozluźniają się w stopniu daleko większym od swoich krewniaków. Przez pewien czas sądzono nawet, że jest to spowodowane ich niezwykłą odpornością na ból. Jak się jednak okazuje te stworzenia akurat nie mają żadnych, niezwykłych cech prócz nietypowej, nawet jak na udomowione zwierzęta ufności wobec ludzi.

Nieco innym dziwakiem jest Kot z Jeziora Wan. Ta rasa pochodzi z Turcji. Te bardzo przyjazne zwierzęta łatwo odróżnić od innych ich krewnych po wyglądzie i zachowaniu. Wany mają bowiem jasną sierść oraz charakterystyczne oczy: niebieskie, bursztynowe lub dwubarwne. Charakteryzują się też odmienną od innych kotów budową futra, które bardzo szybko wysycha oraz obecnością błony pławnej między palcami łap. Sprawia ona, że koty są doskonałymi pływakami. Nie tylko nie boją się wody, ale wprost ją kochają.

Wszystkie te koty jednak nie umywają się do tak zwanych ras hybrydowych jak toyger czy ashera. Stworzenia te powstały w wyniku skrzyżowania kilku gatunków kotowatych. Najbardziej znanym z tego typu zwierząt jest kot bengalski. Pochodzi on z krzyżówki kota bengalskiego (pod tą nazwą kryje się nie tylko odmiana kota domowego, ale też żyjący dziko gatunek podobny do żbika) z kotem domowym i lampartem. W efekcie uzyskano rasę, która wygląda jak miniaturka prawdziwych panter. Bengale są intensywnie żółte, a ich skórę pokrywają liczne, czarne cętki. Koty te odziedziczyły wiele cech po swoich dzikich przodkach. Z trudem adaptują się do ludzi, lecz jeśli tworzą z nimi więź jest ona bardzo silna. Posiadają też niezwykłą zwinność. Uwielbiają wspinać się na drzewach i wchodzą nawet na najwyższe gałęzie.

Podobną hybrydą jest największy, żyjący kotowaty: Lygrys. Lygrysy to sztuczne krzyżówki lwów i tygrysów uzyskiwane czasem w hodowlach. Na wolności nie występują, gdyż terytoria, na których spotkać można obydwa gatunki nie pokrywają się. Potrafią być nawet o 1/3 cięższe od tygrysów i prawie dwukrotnie większe od lwów. Rozmiarami i wyglądem przypominają  wymarłe lwy jaskiniowe, które polowały w europie około 10 000 lat temu.

PRZM