Afrowiórka pręgowana to jedno z najbardziej oryginalnych i fascynujących małych zwierząt pochodzących z Afryki. Jej egzotyczny wygląd, ciekawy sposób poruszania się oraz inteligencja sprawiają, że coraz częściej budzi zainteresowanie miłośników gryzoni i egzotycznych zwierząt. Wbrew pozorom nie jest to wiewiórka w klasycznym znaczeniu tego słowa, choć jej wygląd może przypominać znane nam rude wiewiórki leśne. Znana także jako wiewiórka ziemna (Xerus erythropus), afrowiórka pręgowana prowadzi zupełnie inny tryb życia i zachowuje się bardziej jak surykatka niż typowa wiewiórka.
Afrowiórka pręgowana – pochodzenie i wygląd
Afrowiórka pręgowana (łac. Xerus erythropus) to gatunek wiewiórki ziemnej zamieszkującej sawanny, półpustynie i tereny trawiaste Afryki Subsaharyjskiej. Spotkać ją można m.in. w Sudanie, Nigerii, Etiopii, Ghanie, Kenii czy na wybrzeżu Angoli. Żyje w suchych, otwartych krajobrazach, z dala od gęstych lasów – dlatego nazywana jest „wiewiórką ziemną”.
Afrowiórka pręgowana ma długość ciała od 20 do 25 cm, a jej ogon – puszysty, choć mniej gęsty niż u naszych europejskich wiewiórek – może osiągać kolejne 20 cm. Jej umaszczenie jest piaskowe lub jasnobrązowe, z charakterystycznymi białymi pręgami biegnącymi wzdłuż boków ciała. Pręgi te są znakiem rozpoznawczym gatunku, a ich zadaniem jest kamuflaż wśród suchych traw sawanny.
Co ciekawe, ogon afrowiórki pręgowanej pełni wiele funkcji – służy nie tylko do utrzymywania równowagi, ale także jako „parasolka” chroniąca przed słońcem. Gdy zwierzę odpoczywa, potrafi rozłożyć ogon nad sobą, by zyskać cień w upalnym klimacie.
Styl życia i zachowanie afrowiórki pręgowanej
Afrowiórki pręgowane to niezwykle towarzyskie zwierzęta. W przeciwieństwie do europejskich wiewiórek, które prowadzą raczej samotny tryb życia, te afrykańskie gryzonie żyją w grupach liczących nawet kilkanaście osobników. Wspólnie kopią nory, pilnują terytorium i ostrzegają się nawzajem przed niebezpieczeństwem.
Ich zachowanie przypomina nieco surykatki – podczas żerowania część osobników stoi na tylnych łapach i obserwuje otoczenie, pełniąc rolę strażników. To doskonały przykład zwierzęcej współpracy i komunikacji. Afrowiórki są bardzo czujne, a przy najmniejszym zagrożeniu błyskawicznie znikają w norach.
W naturalnym środowisku są aktywne głównie w ciągu dnia, zwłaszcza rano i po południu, gdy temperatura nie jest zbyt wysoka. W nocy śpią w podziemnych korytarzach, które same budują – systemy ich nor potrafią być bardzo rozległe i składać się z kilku komór.
Wiewiórka ziemna a afrowiórka pręgowana
Określenie wiewiórka ziemna często bywa używane zamiennie z nazwą afrowiórka pręgowana, jednak warto wiedzieć, że w biologii istnieje kilka gatunków wiewiórek ziemnych. Xerus erythropus to jeden z nich, występujący głównie w zachodniej i środkowej Afryce.
Wszystkie wiewiórki ziemne łączy to, że – w przeciwieństwie do swoich „leśnych” kuzynów – nie wspinają się na drzewa, lecz żyją i żerują głównie na ziemi. Są doskonale przystosowane do kopania w piasku, poruszania się po otwartych przestrzeniach i znoszenia wysokich temperatur.
Afrowiórka pręgowana ma też wyjątkową umiejętność termoregulacji – potrafi przystosować się do ekstremalnych upałów. W czasie największego żaru chroni się w cieniu lub w norach, a ogonem reguluje dopływ powietrza i temperaturę ciała.
Czy wiewiórka ziemna jest burundukiem?
To bardzo częste pytanie, bo afrowiórka pręgowana swoim wyglądem przypomina burunduka, czyli azjatyckiego pręgowanego wiewiórkowatego (znanego z Syberii i Mongolii). Choć oba gatunki mają charakterystyczne pręgi na grzbiecie, nie są ze sobą spokrewnione w sposób bezpośredni.
Burunduk należy do rodzaju Tamias, a afrowiórka pręgowana do rodzaju Xerus. To oznacza, że dzieli je tysiące kilometrów i miliony lat ewolucji. Mimo to ich podobieństwo jest przykładem tzw. konwergencji ewolucyjnej – zjawiska, w którym różne gatunki niezależnie wykształcają podobne cechy, dostosowując się do podobnych warunków środowiskowych.
Podczas gdy burunduki żyją w chłodniejszym klimacie i zapadają w zimowy sen, wiewiórki ziemne, takie jak Xerus erythropus, są przystosowane do upałów i całorocznej aktywności. Oba gatunki są jednak bardzo inteligentne, ruchliwe i ciekawskie, co czyni je fascynującymi obiektami obserwacji.
Afrowiórka pręgowana w niewoli – czy można ją hodować?
Afrowiórki pręgowane są coraz częściej spotykane w prywatnych hodowlach, ale warto podkreślić, że nie są to zwierzęta dla każdego. Ich potrzeby różnią się od potrzeb typowych gryzoni domowych.
W naturze wiewiórka ziemna Xerus erythropus żyje w dużych grupach i potrzebuje sporo przestrzeni do biegania oraz kopania. W warunkach domowych wymaga bardzo dużej klatki lub wybiegu, najlepiej z możliwością kopania w piasku. Musi mieć stały dostęp do słońca lub lampy UVB, ponieważ naturalnie żyje w nasłonecznionym klimacie.
Dieta afrowiórki pręgowanej powinna być bogata w błonnik, nasiona, ziarna, warzywa i owoce, ale nie może zabraknąć również owadów – to źródło białka, które w naturze stanowi ważną część ich jadłospisu.
Zachowanie wiewiórek ziemnych w niewoli może być trudne do przewidzenia – są bardzo ruchliwe, ciekawskie i potrzebują stałej stymulacji. Nie lubią samotności, więc najlepiej trzymać je parami lub w małych grupach.
Czy afrowiórka pręgowana jest przyjazna człowiekowi?
Choć Xerus erythropus potrafi przyzwyczaić się do obecności człowieka, nie jest typowym zwierzakiem do przytulania. To dzikie zwierzę o silnych instynktach, które może być płochliwe i niezależne. Z czasem, przy odpowiednim podejściu i cierpliwości, może się jednak oswoić i akceptować karmienie z ręki.
Afrowiórki są bardzo inteligentne i potrafią rozpoznawać rytuały dnia – wiedzą, kiedy przychodzi pora karmienia, i reagują na dźwięki. Lubią obserwować otoczenie i wspinać się na różne przedmioty, dlatego warto im zapewnić rozrywkę w postaci konarów, rurek, półek i zabawek.
Z drugiej strony, są to zwierzęta o silnym terytorialnym instynkcie, więc nadmierny kontakt fizyczny może je stresować. Lepiej traktować je jako fascynujących obserwatorów życia niż pupili, których można głaskać i trzymać na kolanach.
Afrowiórka pręgowana to doskonały przykład, jak różnorodny i zaskakujący potrafi być świat małych ssaków. Choć nie jest to typowy domowy zwierzak, potrafi zachwycić swoją inteligencją, organizacją społeczną i sprytem. Dla osób, które interesują się egzotycznymi gatunkami i potrafią zapewnić im odpowiednie warunki, Xerus erythropus może stać się prawdziwym oknem na świat afrykańskiej przyrody – pełen energii, życia i niezwykłych zachowań.
Źródło: www.cafeanimal.pl
