Zwierzęta domowe, a w szczegłości koty, od lat fascynują etologów, neurologów i opiekunów swoim tajemniczym zachowaniem podczas snu. Wielu opiekunów obserwuje delikatne ruchy łap, drgania wąsów czy ciche pomruki u śpiących kotów i zastanawia się: Czy koty Śnią? Współczesna nauka pozwala coraz precyzyjniej odpowiedzieć na to pytanie.
Sen u kotów: Fazy i ich znaczenie
Koty, podobnie jak ludzie, doświadczają cykli snu składających się z fazy NREM (non-REM) oraz REM (rapid eye movement). To właśnie faza REM jest szczególnie interesująca, ponieważ to w jej trakcie u ssaków najczęściej pojawiają się sny.
W trakcie REM dochodzi do intensywnej aktywności mózgowej, zbliżone do tej, jaka ma miejsce podczas czuwania. U kotów obserwuje się wtedy szybkie ruchy gałek ocznych, nieregularne oddychanie, a także wspomniane wcześniej poruszenia ciała. Mimo to ciało kota pozostaje w stanie zwiększonej atonii, co zapobiega wykonywaniu potencjalnie niebezpiecznych ruchów.
Dowody neurologiczne: Badania nad snem u ssaków
Podstawowym argumentem przemawiającym za tym, że koty Śnią, są badania neurologiczne prowadzone na ssakach, w tym również na kotach domowych (Felis catus) i ich dzikich krewniakach. W latach 60. XX wieku francuski neurofizjolog Michel Jouvet wykazał, że usunięcie fragmentu pnia mózgu odpowiedzialnego za atonię REM u kotów powoduje, że zwierzęta zaczynają zachowywać się tak, jakby Śniły i reagowały na bodźce z otoczenia.
U kotów z usuniętym jądrem mostu podczas REM występowały zachowania przypominające polowanie: kocie ruchy łap, „skradanie się”, a nawet wokalizacje. Ponieważ żadne z tych bodźców nie pochodziło z zewnętrznego otoczenia, wniosek był jeden — koty przeżywają podczas REM wewnętrzne doznania, które mogą być interpretowane jako sny.
Co koty mogą śnić? Etnologia a zawartość snów
Choć nie mamy możliwości bezpośredniego odczytania zawartości snów kota, zachowania obserwowane podczas REM mogą sugerować, że śnione obrazy dotyczą codziennych czynności: polowania, zabawy, interakcji z innymi kotami czy człowiekiem. Koty, jako zwierzęta terytorialne i drapieżne, mają bogaty repertuar instynktów, które mogą być przetwarzane podczas snu.
Z punktu widzenia neuroetyki warto zaznaczyć, że zawartość snów może odzwierciedlać doświadczenia dnia codziennego. U kotów domowych częstymi motywami sennymi mogą być rutynowe czynności — karmienie, zabawa z opiekunem, eksploracja mieszkania. Dzikie koty mogą natomiast śnić o sytuacjach związanych z łowami czy konfliktem terytorialnym.
Ile snu potrzebują koty i jak wpływa to na marzenia senne?
Koty to zwierzęta polifazowe, co oznacza, że śpią w wielu krótkich cyklach w ciągu doby. Przeciętny dorosły kot może spać od 12 do nawet 16 godzin dziennie, a kocięta, koty starsze i chore — jeszcze dłużej. Szacuje się, że około 20-25% tego czasu to faza REM, podczas której mogą występować sny.
Im więcej fazy REM, tym większe prawdopodobieństwo występowania marzeń sennych. Koty żyjące w bezpiecznym, stabilnym otoczeniu mają więcej okazji do osiągania głębszych faz snu, co sprzyja doświadczaniu snów. W warunkach stresu lub zagrożenia sen staje się płytszy, a faza REM ulega skróceniu.
Wpływ snu na zdrowie psychiczne i fizyczne kota
Sen, w tym faza REM, pełni fundamentalną rolę w przetwarzaniu informacji, uczeniu się i regeneracji organizmu. Uważa się, że marzenia senne pomagają w konsolidacji pamięci i redukcji stresu. Dla kotów oznacza to lepszą adaptację do środowiska, sprawniejsze reagowanie na bodźce oraz ogólną poprawę dobrostanu.
Zaburzenia snu, w tym niedobór fazy REM, mogą skutkować pogorszeniem funkcji poznawczych i zwiększeniem poziomu lęku. Warto więc dbać o odpowiednie warunki odpoczynku dla kotów — ciche, ciemne miejsce do spania, stały rytm dnia i ograniczenie stresu.
Podsumowanie: Sny kotów to nie mit
Na podstawie badań neurologicznych, obserwacji behawioralnych i analogii z innymi ssakami można z dużą doza prawdopodobieństwa stwierdzić, że koty doświadczają snów. Ich obecność związana jest z fazą REM, podczas której dochodzi do intensywnych procesów mózgowych. Choć nie możemy zapytać kota o treść jego snu, zachowania obserwowane podczas snu wskazują, że świat marzeń sennych naszych pupili może być niemniej bogaty niż nasz własny.
Dla miłośników kotów ta wiedza stanowi nie tylko ciekawostkę, ale także podstawę do lepszego zrozumienia i wspierania naturalnych potrzeb tych fascynujących zwierząt.
