Choć lama (Lama glama) i alpaka (Vicugna pacos) należą do tej samej rodziny wielbłądowatych (Camelidae), różnią się od siebie znacznie bardziej, niż mogłoby się wydawać. Obydwa gatunki udomowione zostały przez społeczności andyjskie, lecz pełnią odmienne funkcje w gospodarstwie człowieka i mają różne cechy biologiczne. Zrozumienie tych różnic jest istotne nie tylko z punktu widzenia zoologii, lecz także praktycznej hodowli.
Pochodzenie i systematyka
Lamy i alpaki wywodzą się z Ameryki Południowej, a ich przodkami były dzikie formy – guanako (Lama guanicoe) oraz wikunia (Vicugna vicugna). Proces udomowienia lam rozpoczął się około 4000–5000 lat temu, podczas gdy alpaki pojawiły się nieco później jako efekt udomowienia wikunii.
Różnice w systematyce podkreślają ich odrębność: lama należy do rodzaju Lama, a alpaka do rodzaju Vicugna. To odmienność na poziomie rodzajów, a więc istotna z punktu widzenia ewolucji.
Różnice w budowie ciała
Lama jest zwierzęciem wyraźnie większym i silniejszym od alpaki. Dorosła osiąga nawet 120 cm w kłębie i może ważyć ponad 150 kg. Ma długą szyję, prosty grzbiet i charakterystyczne zakrzywione uszy przypominające kształtem banana.
Alpaka natomiast jest mniejsza i bardziej kompaktowa. Jej wysokość w kłębie to około 90 cm, a masa ciała zwykle nie przekracza 70 kg. Pyszczek ma bardziej zaokrąglony, uszy są krótsze i proste. Włókno alpaki jest znacznie delikatniejsze i gęstsze, co sprawia, że jest cenione na całym świecie jako surowiec tekstylny najwyższej jakości.
Włókno – największa wartość użytkowa
To właśnie włókno stanowi główną różnicę użytkową między tymi zwierzętami. Alpaki hodowane są przede wszystkim dla runa, które jest miękkie, sprężyste i doskonale izoluje. Wyróżnia się dwa typy alpak: Huacaya, z włóknem krótkim i puszystym, oraz Suri, o długim, jedwabistym włóknie przypominającym sznurki.
Lamy także dostarczają włókna, jednak grubsze i mniej jednorodne. Z tego powodu częściej pełnią funkcję zwierząt jucznych lub stróżujących niż włóknodajnych. Ich wełna bywa wykorzystywana lokalnie, ale nie dorównuje delikatnością włóknu alpaki.
Zachowanie i relacje społeczne
Alpaki są zwierzętami bardziej płochliwymi i mocno związanymi ze stadem. Ich komunikacja opiera się na wokalizacjach i subtelnych sygnałach ciała. Plucie u alpak zdarza się rzadko i najczęściej ma miejsce w obrębie grupy, jako element hierarchii społecznej.
Lamy, dzięki swojej większej sile i dominującym zachowaniom, są lepiej przystosowane do współpracy z człowiekiem. Wykorzystywane jako zwierzęta juczne potrafią przenosić ładunki na duże odległości. W wielu gospodarstwach pełnią też rolę strażników stad owiec czy kóz – odstraszają kojoty i inne drapieżniki.
Rozmnażanie i cykl życia
Samice lam i alpak mają zbliżony cykl rozrodczy. Ciąża trwa około 350 dni, a na świat przychodzi jedno młode, zwane cria. Porody mnogie zdarzają się niezwykle rzadko. Oba gatunki mogą żyć od 15 do 20 lat, choć w hodowlach, przy odpowiedniej opiece, notuje się osobniki dożywające ponad 25 lat.
W przypadku krzyżowania obu gatunków powstaje mieszańce znane jako huarizo. Potomstwo to wyróżnia się ciekawymi cechami morfologicznymi, lecz często ma ograniczoną płodność, co wskazuje na wyraźne różnice genetyczne między lamą a alpaką.
Znaczenie gospodarcze i kulturowe
Od czasów cywilizacji Inków oba gatunki odgrywały ogromną rolę w życiu człowieka. Lama była podstawowym środkiem transportu w Andach, zdolnym przenosić ciężary po górskich szlakach. Alpaka natomiast zapewniała luksusowe włókno, które stanowiło ważny element handlu i kultury.
Współcześnie alpaki zyskują popularność również poza Ameryką Południową – hodowane są w Europie i Ameryce Północnej, często w gospodarstwach agroturystycznych. Ze względu na łagodne usposobienie i miękkie runo stały się też częścią działań terapeutycznych, zwłaszcza w pracy z dziećmi i osobami starszymi. Lamy natomiast utrzymują pozycję w rolnictwie ekologicznym i jako zwierzęta ochronne, które potrafią skutecznie zabezpieczyć stado przed zagrożeniem.
Lama a alpaka – różnice praktyczne
Porównując oba gatunki, łatwo zauważyć różnice w ich użytkowości:
- lama jest większa, silniejsza i pełni głównie funkcję juczną i stróżującą,
- alpaka jest mniejsza, delikatniejsza i hodowana przede wszystkim dla włókna,
- różnią się temperamentem – lamy są bardziej pewne siebie, a alpaki bardziej płochliwe,
- uszy lamy są długie i zakrzywione, u alpaki krótkie i proste,
- sierść lamy jest grubsza, a alpaki miękka i luksusowa.
Dzięki tym cechom hodowcy mogą świadomie decydować, które zwierzęta lepiej sprawdzą się w danym gospodarstwie, czy to w roli producenta wysokiej jakości włókna, czy jako pomoc w pracy i ochrona innych gatunków.
Źródło: www.cafeanimal.pl
