Niektóre zwierzęta doświadczają zjawiska podobnego do ludzkich łaskotek, choć nie w identycznej formie. Badania nad łaskotkami u zwierząt wykazały, że zwłaszcza ssaki – jak psy, szczury, konie, małpy czy delfiny – wykazują reakcje fizjologiczne i behawioralne, które można uznać za odpowiedź na łaskotanie. Najczęściej są to drgania mięśni, nagłe ruchy, dźwięki radości czy odruchy cofania się.
Zjawisko łaskotek dzieli się na dwa typy: gargalesis (reakcja na intensywne łaskotanie, wywołujące śmiech i skurcze) oraz knismesis (łagodniejsze łaskotanie, przypominające łaskotanie piórkiem). U zwierząt obserwuje się głównie ten drugi typ, choć niektóre – jak szczury – wykazują cechy gargalesis.
Co to są łaskotki i jak działają u zwierząt?
Łaskotki to reakcja neurologiczna na bodźce dotykowe wywołujące specyficzne odczucia – od delikatnego swędzenia po niekontrolowany śmiech i skurcze mięśni. Są one efektem działania nerwów czuciowych, głównie mechanoreceptorów skóry, oraz ich interpretacji przez mózg. U ludzi łaskotki mają funkcję społeczną i ewolucyjną – mogą sprzyjać więzi, zabawie, ale także służyć jako mechanizm ostrzegawczy przed owadami czy drapieżnikami.
U zwierząt ten mechanizm również może pełnić różne funkcje, w tym społeczne (zabawa, wzmacnianie więzi), obronne (reakcja na drażniący dotyk) lub komunikacyjne (np. szczury „śmieją się” ultradźwiękowo).
Gdzie mają psy łaskotki?
Psy mogą mieć łaskotki w różnych częściach ciała, a reakcje na delikatny dotyk mogą być różnorodne – od nerwowych skurczów po radosne merdanie ogonem. Najczęstsze miejsca łaskotek u psów to:
- Podbrzusze i boki brzucha – delikatne drapanie często powoduje drganie łapy,
- Pachwiny i wewnętrzne części ud – szczególnie wrażliwe obszary,
- Łapy, zwłaszcza opuszki i między palcami – wielu psów nie da się tam nawet dotknąć bez wywołania odruchu cofania,
- Za uszami i na szyi – mogą wywołać przyjemne dreszcze i skłonić psa do przekręcania głowy,
- Grzbiet, okolice ogona – u niektórych psów dotyk tam wywołuje wyginanie ciała i „taniec radości”.
Warto jednak pamiętać, że łaskotanie psa nie zawsze jest przez niego dobrze odbierane. Jeśli pies się odsuwa, sztywnieje lub oblizuje wargi – to znak, że dotyk może być niekomfortowy.
Czy szczury mają łaskotki?
Tak – szczury są jednym z najlepiej udokumentowanych przypadków zwierząt, które reagują na łaskotki w sposób podobny do ludzi. Badania prowadzone przez neurologów (m.in. Jaak Panksepp i Shimpei Ishiyama) wykazały, że:
- Szczury wydają ultradźwiękowe dźwięki (około 50 kHz), które naukowcy interpretują jako „śmiech”,
- Reagują na łaskotanie w określonych miejscach, np. na brzuchu i grzbiecie,
- Pozytywnie kojarzą osoby, które je łaskoczą – przybiegają do nich i inicjują kontakt,
- Łaskotanie zwiększa poziom dopaminy – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za przyjemność.
Szczury nie tylko lubią być łaskotane, ale też wykazują zachowania wskazujące na emocjonalne zaangażowanie – co czyni je niezwykle interesującym modelem do badań nad empatią i radością u zwierząt.
Czy koń ma łaskotki?
Konie również wykazują reakcje na delikatny dotyk, które można uznać za formę łaskotek. Najczęściej reagują one w sposób typowy dla knismesis – czyli łagodnego drażnienia receptorów skóry. U koni można zaobserwować:
- Skurcze mięśni skóry, zwłaszcza na bokach i zadzie,
- Machanie ogonem lub potrząsanie głową,
- Cofanie się lub podnoszenie nóg przy dotyku wrażliwych miejsc,
- Przekręcanie głowy w stronę osoby dotykającej – co może być pozytywne lub ostrzegawcze.
Wrażliwe strefy u koni to głównie:
- Brzuch i boki tułowia – delikatne pociągnięcia szczotką mogą wywołać skurcz mięśni,
- Okolice pach i pachwin – szczególnie wrażliwe, warto obchodzić się z nimi ostrożnie,
- Szyja i głowa – niektóre konie bardzo lubią dotyk w tych rejonach, inne – nie.
Reakcje koni na łaskotki są często ambiwalentne – mogą oznaczać zarówno przyjemność, jak i irytację. Dlatego ważna jest obserwacja języka ciała.
Po co badać łaskotki u zwierząt?
Zrozumienie zjawiska łaskotek u zwierząt ma duże znaczenie naukowe i praktyczne. Pomaga w:
- Zrozumieniu emocji u zwierząt – śmiech i łaskotki są powiązane z radością i relacją społeczną,
- Poprawie dobrostanu – umiejętne dotykanie i łaskotanie może służyć budowaniu zaufania,
- Zwiększeniu efektywności terapii i pracy z lękowymi zwierzętami – np. poprzez zabawę dotykową,
- Rozwoju modeli neurologicznych – szczury jako przykład zwierzęcia z „odpowiednikiem śmiechu” są używane w badaniach nad depresją, uzależnieniami i autyzmem.
Czy każde zwierzę ma łaskotki?
Nie wszystkie zwierzęta wykazują reakcje przypominające ludzkie łaskotki. Odpowiedź zależy od układu nerwowego, poziomu rozwoju mózgu i czułości receptorów skóry. Ssaki i niektóre ptaki są najbardziej podatne na to zjawisko. Gadów, ryb czy owadów nie można w prosty sposób „łaskotać”, choć wykazują one reakcje na dotyk, jednak są one bardziej odruchowe niż emocjonalne.
Tak, zwierzęta mogą mieć łaskotki, choć nie w identyczny sposób jak ludzie. Reagują one na dotyk – szczególnie łagodny i powtarzalny – w sposób, który może wskazywać na przyjemność, drażliwość lub zaangażowanie społeczne. Psy, szczury i konie to tylko niektóre przykłady gatunków, u których można zaobserwować łaskotki i odpowiedzi przypominające śmiech czy radość.
Zjawisko to nie tylko fascynuje naukowców, ale ma też realne znaczenie w budowaniu więzi między człowiekiem a zwierzęciem. Obserwuj reakcje swojego pupila – być może też pokazuje Ci, że „łaskotki” sprawiają mu przyjemność.
