Dorosły koala zjada średnio od 500 gramów do 1 kilograma liści eukaliptusa dziennie, w zależności od wieku, płci, pory roku oraz dostępności odpowiednich gatunków drzew. Ten zakres ilościowy odpowiada około 5–10% masy ciała zwierzęcia, co jest typowe dla ssaków roślinożernych o powolnym metabolizmie. Zdolność do efektywnego trawienia takiego pokarmu wymaga wysoce wyspecjalizowanej anatomii i fizjologii, którą koale wykształciły w toku ewolucji.
Czym żywi się koala?
Koale (Phascolarctos cinereus) są wysoce wyspecjalizowanymi foliofagami, co oznacza, że ich dieta składa się niemal wyłącznie z liści drzew eukaliptusowych. W naturze żyją w lasach i zaroślach Australii, gdzie występuje około 600 gatunków eukaliptusa, jednak koale zjadają tylko około 30–50 z nich, preferując gatunki zawierające niższe stężenia toksycznych olejków eterycznych i większą zawartość wilgoci.
Koala nie spożywa owoców, kwiatów ani innych części roślin – jego dieta jest niezwykle monotonna, ale bardzo selektywna. Co więcej, pojedynczy osobnik może preferować konkretne drzewa, a nawet określone części liści.
Dlaczego koale jedzą tak dużo liści?
Choć 500 g liści dziennie może nie wydawać się imponującą ilością, trzeba pamiętać, że liście eukaliptusa są niskokaloryczne, włókniste i zawierają związki toksyczne (m.in. terpeny, fenole), co sprawia, że koala musi spożywać ich znaczną ilość, aby pokryć swoje zapotrzebowanie energetyczne. Przeciętny dorosły koala waży od 6 do 14 kg, co oznacza, że 500–1000 g liści dziennie odpowiada proporcjonalnie sporemu spożyciu względem masy ciała.
Jak koala trawi liście eukaliptusa?
Układ pokarmowy koali jest przystosowany do wyjątkowo trudnego zadania trawienia toksycznych, włóknistych liści. Ich jelito ślepe (cecum) jest niezwykle długie – osiąga nawet 2 metry długości – i działa jako komora fermentacyjna, w której bakterie rozkładają celulozę oraz neutralizują toksyny. Proces ten jest powolny, dlatego metabolizm koali jest jednym z najwolniejszych wśród ssaków – pomaga to oszczędzać energię.
Koale spędzają nawet 20 godzin dziennie śpiąc lub odpoczywając, co pozwala im minimalizować wydatki energetyczne. Jedzą głównie w nocy, konsumując liście bez pośpiechu, a często także żując je długo przed połknięciem.
Czy ilość pożywienia zmienia się w zależności od pory roku?
Tak. Ilość liści, którą koala zjada dziennie, może się zmieniać w zależności od:
- temperatury i wilgotności – w cieplejszych miesiącach koala może zwiększyć spożycie liści bogatszych w wodę,
- okresu lęgowego – samice karmiące młode mogą jeść więcej niż przeciętnie,
- dostępności preferowanych gatunków eukaliptusa – jeśli występuje susza lub inna forma degradacji środowiska, koale mogą być zmuszone do konsumpcji mniej wartościowych liści lub ograniczenia spożycia.
W warunkach skrajnych, np. podczas suszy lub pożarów, koale mogą zmniejszyć spożycie i cierpieć z powodu odwodnienia, ponieważ głównym źródłem wody dla nich są liście.
Czynniki wpływające na ilość spożywanych liści
Nie każdy koala je tyle samo. Na dzienne spożycie wpływają:
Wiek
- Młode osobniki (powyżej 6 miesiąca życia, po odstawieniu od mleka) zaczynają jeść tzw. papkę kałową matki, a potem liście – ich dzienne spożycie stopniowo rośnie.
- Dorosłe koale mają stabilne potrzeby pokarmowe, jednak starsze osobniki mogą jeść mniej ze względu na problemy z uzębieniem.
Płeć
- Samce mają zazwyczaj większą masę ciała i mogą jeść więcej niż samice.
- Samice w laktacji spożywają więcej pokarmu, aby wyprodukować mleko i dostarczyć energii młodemu.
Stan zdrowia
- Choroby (zwłaszcza chlamydioza) i pasożyty mogą ograniczać apetyt oraz zdolność do trawienia liści.
- Zranione lub chore koale mogą spożywać znacznie mniej niż zdrowe osobniki.
Znaczenie ilości pożywienia dla ochrony gatunku
Koale są gatunkiem zagrożonym w niektórych rejonach Australii, a utrata siedlisk i zmniejszenie liczby odpowiednich drzew eukaliptusowych bezpośrednio wpływa na ich przetrwanie. Jeśli koale nie mają dostępu do wystarczającej liczby preferowanych drzew, spożycie liści spada, co prowadzi do niedożywienia, odwodnienia i śmierci.
Warto również zaznaczyć, że reintrodukcja lub ochrona siedlisk musi uwzględniać nie tylko ilość drzew, ale ich jakość, czyli obecność konkretnych, wyselekcjonowanych przez koale gatunków eukaliptusa.
Koala zjada dziennie średnio od 500 g do 1 kg liści eukaliptusa, co stanowi około 5–10% jego masy ciała. Choć ta ilość może wydawać się niewielka, warto pamiętać, że pokarm ten jest niskokaloryczny i trudny do strawienia. Koale przystosowały się do takiej diety dzięki specjalistycznej anatomii i fizjologii, ale są wrażliwe na zmiany w środowisku, które wpływają na dostępność ich pożywienia. Zrozumienie tych zależności jest kluczowe nie tylko dla zoologii, ale i działań ochronnych wobec tego unikalnego gatunku.
