Sterylizacja kotów to jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów weterynaryjnych, który ma istotne znaczenie nie tylko z punktu widzenia kontroli populacji, ale również wpływa na zdrowie i długość życia zwierzęcia. Właściciele często zastanawiają się, jak sterylizacja wpływa na długość życia ich pupila — i czy kot wysterylizowany żyje dłużej. Odpowiedź na to pytanie jest złożona i zależna od wielu czynników, które warto omówić w sposób szczegółowy i oparty na badaniach naukowych.
Sterylizacja a długość życia kota: przegląd badań naukowych
Zgodnie z wynikami badań opublikowanych w czasopiśmie „Journal of the American Veterinary Medical Association” (JAVMA), koty domowe poddane sterylizacji żyją średnio znacznie dłużej niż ich niekastrowani rówieśnicy. Przeciętnie koty sterylizowane dożywają 13–17 lat, a wiele z nich osiąga wiek ponad 20 lat, podczas gdy koty niekastrowane żyją statystycznie krócej, często nie przekraczając 10–12 lat.
Analiza obejmująca dziesiątki tysięcy przypadków wykazała, że:
-
Sterylizowane kotki żyły średnio o 39% dłużej niż niesterylizowane.
-
Kocury kastrowane miały o 62% większą szansę na dłuższe życie niż te, które pozostały niekastrowane.
Różnice te wynikają głównie z eliminacji lub ograniczenia czynników ryzyka, które wpływają na zdrowie i bezpieczeństwo kota.
Czynniki wpływające na długość życia kota po sterylizacji
1. Zmniejszenie ryzyka chorób nowotworowych
U niesterylizowanych kotek ryzyko wystąpienia nowotworów macicy, jajników i gruczołów sutkowych jest znacznie wyższe. W przypadku kotek wysterylizowanych przed pierwszą rują (zwykle przed 6. miesiącem życia) ryzyko raka sutka spada aż o 90%. U kocurów sterylizacja eliminuje możliwość rozwoju raka jąder i znacząco zmniejsza ryzyko chorób prostaty.
2. Redukcja zachowań ryzykownych
Sterylizacja ogranicza zachowania terytorialne, wędrówki i agresję, które u niesterylizowanych kotów zwiększają ryzyko wypadków komunikacyjnych, walk z innymi zwierzętami i zakażeń chorobami wirusowymi (takimi jak wirus białaczki kociej FeLV czy wirus niedoboru immunologicznego FIV). Kastracja znacząco zmniejsza potrzebę oddalania się od domu, co bezpośrednio przekłada się na bezpieczeństwo kota.
3. Korzyści metaboliczne i endokrynologiczne
Chociaż istnieje przekonanie, że sterylizacja może zwiększać ryzyko otyłości, odpowiednio zbilansowana dieta oraz kontrola aktywności fizycznej skutecznie zapobiegają nadwadze. Jednocześnie koty pozbawione hormonów płciowych są mniej narażone na niektóre zaburzenia endokrynologiczne, np. ropomacicze (kotki) czy choroby związane z nadmierną produkcją testosteronu (kocury).
Różnice w długości życia kotów sterylizowanych w zależności od płci i wieku zabiegu
Wiek, w którym kot zostaje wysterylizowany, ma istotny wpływ na zdrowie i długość życia. Wczesna sterylizacja (przed osiągnięciem dojrzałości płciowej) zapewnia najwięcej korzyści zdrowotnych:
-
Sterylizacja przed 6. miesiącem życia: największa redukcja ryzyka nowotworów i zachowań agresywnych.
-
Sterylizacja między 6 a 12 miesiącem: nadal bardzo korzystna, choć nieco mniej efektywna w zapobieganiu niektórym nowotworom.
-
Sterylizacja w dorosłym wieku: również korzystna, choć nie odwraca skutków już rozwiniętych procesów chorobowych.
Kocury i kotki odnoszą podobne korzyści z kastracji, choć różnice płciowe w stylu życia (np. większa skłonność kocurów do oddalania się od domu) sprawiają, że efekt kastracji bywa bardziej widoczny u samców.
Sterylizacja a długowieczność u kotów domowych i wolno żyjących
W przypadku kotów domowych sterylizacja niemal zawsze wiąże się z poprawą jakości i długości życia. Jednak nawet koty wolno żyjące, objęte programami TNR (Trap-Neuter-Return), żyją dłużej niż ich niesterylizowani odpowiednicy. Badania wykazały, że sterylizowane koty wolno żyjące osiągają średni wiek 3–5 lat, podczas gdy koty dziko żyjące, niesterylizowane, rzadko przeżywają więcej niż 2–3 lata.
Dodatkowo, sterylizacja populacji wolno żyjącej wpływa na stabilizację grup społecznych, zmniejszenie agresji oraz poprawę stanu zdrowia całej kolonii.
Opieka nad kotem po sterylizacji — klucz do długiego życia
Choć sterylizacja istotnie zwiększa szanse kota na długowieczność, nie jest to czynnik wystarczający sam w sobie. Kluczowe znaczenie mają:
-
regularne wizyty u lekarza weterynarii (profilaktyka, szczepienia, odrobaczanie),
-
kontrola masy ciała i dieta dopasowana do wieku oraz poziomu aktywności,
-
zapewnienie bodźców środowiskowych i aktywności umysłowej (tzw. enrichment),
-
ochrona przed stresem i zapewnienie stabilnego środowiska.
Kot po sterylizacji żyje dłużej — ale pod warunkiem
Sterylizacja jest jednym z najlepiej udokumentowanych zabiegów poprawiających długość życia kota. Redukcja ryzyka nowotworów, chorób zakaźnych i urazów pozwala wielu kotom dożyć sędziwego wieku. Jednak, aby w pełni wykorzystać potencjał, jaki daje kastracja, właściciel powinien zadbać o wszystkie aspekty opieki nad zwierzęciem.
Dzięki odpowiedniemu żywieniu, profilaktyce zdrowotnej i trosce o dobrostan psychiczny, kot po sterylizacji ma nie tylko większe szanse na długowieczność, ale również na zdrowe, aktywne i szczęśliwe życie.
