Wścieklizna to jedna z najgroźniejszych chorób wirusowych, która może dotknąć zarówno dzikie, jak i domowe zwierzęta, w tym koty. Ze względu na niezwykle ciężki przebieg oraz wysoką śmiertelność, kluczowe jest wczesne rozpoznanie objawów klinicznych tej choroby. Wiedza na temat symptomów wścieklizny u kota może pomóc właścicielom w podjęciu szybkiej reakcji, co jest niezbędne dla ochrony zarówno zwierzęcia, jak i otoczenia.
Czym jest wścieklizna?
Wścieklizna to wirusowa choroba zakaźna wywoływana przez wirusa z rodziny Rhabdoviridae, rodzaju Lyssavirus. Wirus wnika do organizmu najczęściej poprzez uszkodzoną skórę lub błony śluzowe, zazwyczaj w wyniku pogryzienia przez zakażone zwierzę. Po dostaniu się do układu nerwowego, patogen powoduje ciężkie zapalenie mózgu, prowadząc do nieodwracalnych zmian neurologicznych.
Okres inkubacji i jego znaczenie
U kotów okres inkubacji wścieklizny jest zmienny i może wynosić od kilku dni do kilku miesięcy, najczęściej jednak trwa od 3 do 8 tygodni. Długość tego okresu zależy od wielu czynników, takich jak miejsce wniknięcia wirusa (im bliżej mózgu, tym krótszy okres inkubacji), dawka wirusa oraz odporność zwierzęcia.
Fazy kliniczne wścieklizny u kota
Przebieg choroby u kotów można podzielić na trzy główne fazy kliniczne: prodromalną, ekscytacyjną (agresywną) oraz porażenną. Każda z nich charakteryzuje się specyficznymi objawami.
Faza prodromalna
Pierwsze objawy są niespecyficzne i łatwe do przeoczenia. Mogą obejmować:
-
Zmiany zachowania – kot może stać się wycofany, nadmiernie czuły lub odwrotnie – niespodziewanie agresywny wobec właścicieli lub innych zwierząt.
-
Gwałtowne zmiany apetytu – zwierzę może stracić zainteresowanie jedzeniem lub zaczynać gryźć niejadalne przedmioty.
-
Zaburzenia neurologiczne – pojawiają się pierwsze trudności w koordynacji ruchowej, lekkie drżenia mięśni oraz sporadyczne potykanie się.
Faza ekscytacyjna
W tej fazie wścieklizna objawia się wyraźnymi symptomami neurologicznymi i behawioralnymi:
-
Silna agresja – kot atakuje bez powodu, gryzie i drapie z wyjątkową brutalnością.
-
Nieuzasadniona lękliwość – zwierzę może reagować przerażeniem na zwykłe bodźce, jak dźwięki czy światło.
-
Hiperekscytacja – występuje zwiększona aktywność, kot biega w sposób chaotyczny, skacze na ściany, atakuje wyimaginowane obiekty.
-
Niechęć do wody (hydrofobia) – choć u kotów objaw ten jest mniej wyraźny niż u psów, mogą one unikać picia i wykazywać objawy dyskomfortu przy próbie napicia się.
Faza porażenna
W ostatnim stadium choroby dominują objawy porażenne, związane z rozległym uszkodzeniem układu nerwowego:
-
Porażenie kończyn – zwierzę ma trudności z poruszaniem się, pojawia się osłabienie mięśniowe, następnie całkowite porażenie.
-
Paraliż mięśni twarzy – opadanie żuchwy, ślinotok spowodowany niemożnością połykania, zmieniona mimika.
-
Śpiączka i śmierć – choroba niemal zawsze kończy się śmiercią w wyniku zatrzymania pracy układu oddechowego.
Nietypowe formy przebiegu wścieklizny
Nie wszystkie przypadki wścieklizny u kotów przebiegają według klasycznego schematu. Zdarzają się tzw. formy nieme (głównie porażenne) oraz utajone, w których agresja może w ogóle nie wystąpić. U takich zwierząt dominują objawy apatii, paraliżu i stopniowego wyniszczenia organizmu.
Różnicowanie wścieklizny
Wczesne objawy wścieklizny mogą przypominać inne choroby neurologiczne i zakaźne, takie jak toksoplazmoza, nosówka czy zatrucia neurotoksynami. Dlatego diagnostyka różnicowa powinna być przeprowadzana przez lekarza weterynarii, który podejmie decyzję o dalszym postępowaniu diagnostycznym.
Znaczenie szczepień
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania wściekliźnie jest regularne szczepienie kotów, zgodnie z zaleceniami weterynaryjnymi. W wielu krajach szczepienie kotów przeciwko wściekliźnie jest obowiązkowe, zwłaszcza w przypadku zwierząt wychodzących.
Postępowanie po kontakcie z potencjalnie chorym kotem
Jeżeli kot został pogryziony przez inne zwierzę lub wykazuje niepokojące objawy, należy niezwłocznie udać się do weterynarza. Kontakt z podejrzanym o wściekliznę zwierzęciem stanowi zagrożenie także dla ludzi. W przypadku podejrzenia zakażenia wymagane jest natychmiastowe zgłoszenie sytuacji odpowiednim służbom sanitarnym.
Wścieklizna u kotów to choroba o dramatycznym przebiegu i zawsze śmiertelna po wystąpieniu objawów. Znajomość pierwszych symptomów oraz typowych faz choroby może być kluczowa dla ograniczenia ryzyka zakażenia innych zwierząt i ludzi. Każdy właściciel kota powinien pamiętać o regularnym szczepieniu swojego pupila oraz zachować czujność w przypadku jakichkolwiek niepokojących zmian w zachowaniu zwierzęcia.
