Aspiryna (kwas acetylosalicylowy) to popularny lek przeciwbólowy i przeciwzapalny, powszechnie stosowany u ludzi. Niestety, jej obecność w domach niesie ze sobą poważne zagrożenie dla zdrowia i życia kotów. Układ metaboliczny tych zwierząt znacznie różni się od ludzkiego, przez co nawet niewielkie dawki aspiryny mogą prowadzić do zatrucia. Zrozumienie objawów zatrucia aspiryną u kotów ma kluczowe znaczenie dla szybkiej interwencji weterynaryjnej i zwiększenia szansy na powrót do zdrowia.
Toksyczność aspiryny u kotów – podstawowe informacje
Koty mają ograniczoną zdolność do metabolizowania salicylanów, głównego składnika aktywnego aspiryny. Brak odpowiednich enzymów wątrobowych powoduje, że substancja ta jest eliminowana z organizmu znacznie wolniej niż u psów czy ludzi. Skutkiem tego jest jej kumulacja w organizmie, co prowadzi do poważnych uszkodzeń narządowych, a nawet śmierci.
Dawka toksyczna dla kota wynosi około 25–30 mg/kg masy ciała podanej jednorazowo, a przy przewlekłym podaniu nawet mniejsze ilości mogą być śmiertelne. W związku z tym jakiekolwiek podejrzenie spożycia aspiryny przez kota wymaga niezwłocznej konsultacji z lekarzem weterynarii.
Najczęstsze objawy zatrucia aspiryną
Objawy zatrucia aspiryną u kotów mogą być różnorodne i zależą od dawki, czasu ekspozycji oraz indywidualnej wrażliwości zwierzęcia. Poniżej przedstawiono najważniejsze symptomy kliniczne, które powinny wzbudzić niepokój opiekuna.
Wymioty i brak apetytu
Jednym z pierwszych objawów są zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego. Wymioty mogą zawierać krew (hematemesis), co świadczy o owrzodzeniu błony śluzowej żołądka. Brak apetytu (anoreksja) oraz ogólna apatia to wczesne sygnały wskazujące na zatrucie.
Przyspieszony oddech i trudności w oddychaniu
Aspiryna zaburza równowagę kwasowo-zasadową organizmu, prowadząc do kwasicy metabolicznej. Objawia się to hiperwentylacją – kot zaczyna oddychać szybciej i płycej. Może to również powodować sinicę i niedotlenienie tkanek.
Krwawienia i problemy z krzepliwością
Kwas acetylosalicylowy działa przeciwzakrzepowo, co w przypadku kotów prowadzi do zwiększonego ryzyka krwotoków. Występują wybroczyny na skórze i błonach śluzowych, krew w kale (melena) lub moczu (hematuria), a także krwawienia z nosa.
Osłabienie, drgawki, śpiączka
W miarę postępowania zatrucia mogą wystąpić objawy neurologiczne. Osłabienie, ataksja (niezborność ruchowa), drżenia mięśniowe, a nawet drgawki i śpiączka są konsekwencją toksycznego działania aspiryny na ośrodkowy układ nerwowy i narastającej hipoksji.
Podwyższona temperatura ciała
W niektórych przypadkach zatrucia może dojść do hipertermii. Zaburzenia termoregulacji są skutkiem działania toksycznego na ośrodki w mózgu odpowiedzialne za utrzymanie prawidłowej temperatury ciała.
Diagnostyka zatrucia aspiryną
Diagnostyka zatrucia opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie z opiekunem zwierzęcia oraz obserwacji objawów klinicznych. Kluczowe są informacje o potencjalnym dostępie kota do leków znajdujących się w domu.
Badania laboratoryjne krwi i moczu mogą wykazać:
-
kwasicę metaboliczną,
-
wydłużony czas krzepnięcia (PT, APTT),
-
obecność krwi w moczu,
-
wzrost aktywności enzymów wątrobowych i nerkowych.
W niektórych przypadkach wykonuje się oznaczenie stężenia salicylanów w surowicy, choć badanie to nie zawsze jest dostępne w trybie pilnym.
Leczenie zatrucia aspiryną u kotów
Leczenie zatrucia aspiryną wymaga hospitalizacji i intensywnej terapii. Pierwszym krokiem jest stabilizacja stanu pacjenta oraz zapobieganie dalszemu wchłanianiu toksyny (np. poprzez podanie węgla aktywowanego, o ile nie minęło zbyt dużo czasu od spożycia).
Kolejne etapy leczenia obejmują:
-
nawadnianie dożylne w celu wsparcia nerek i usuwania toksyn,
-
leczenie przeciwkrwotoczne (np. witamina K1),
-
leki zobojętniające sok żołądkowy i osłaniające błonę śluzową,
-
monitorowanie parametrów życiowych i równowagi kwasowo-zasadowej.
W skrajnych przypadkach konieczne może być przetoczenie krwi lub zastosowanie hemodializy, jednak takie metody są rzadko dostępne w warunkach standardowej praktyki weterynaryjnej.
Rokowanie i profilaktyka
Rokowanie zależy od szybkości rozpoznania i rozpoczęcia leczenia. Im szybciej zwierzę otrzyma pomoc, tym większe są szanse na całkowite wyzdrowienie. Opóźniona interwencja może prowadzić do trwałych uszkodzeń wątroby, nerek, a nawet zgonu.
Aby zapobiegać takim sytuacjom, nie należy nigdy podawać kotom leków przeznaczonych dla ludzi bez konsultacji z lekarzem weterynarii. Tabletki i inne preparaty farmaceutyczne powinny być przechowywane w miejscach niedostępnych dla zwierząt domowych.
Zatrucie aspiryną u kotów to poważny stan, który może prowadzić do wielu powikłań, a nawet śmierci zwierzęcia. Objawy takie jak wymioty, trudności w oddychaniu, krwawienia czy zmiany neurologiczne powinny skłonić opiekuna do natychmiastowej wizyty u weterynarza. Kluczowe znaczenie ma profilaktyka i odpowiedzialne przechowywanie leków w domu. Świadomość toksyczności aspiryny i wczesna reakcja mogą uratować życie czworonożnego przyjaciela.
